Stress

Het begrip “stress” kennen we allemaal als de beste. Geen wonder, want in onze jachtige maatschappij krijgen we er veel mee te maken. Maar wat is het eigenlijk precies? Wat zijn symptomen van stress, hoeveel is gezond, en wat kun je doen als je te veel stress ervaart?

Druk op je werk, ruziënde kinderen, file, tentamens, deadlines, burengerucht, perfectionisme, je telefoon die alsmaar pingt. Als je dit zo leest, voel je het misschien al in je lijf: iets van gejaagdheid, onrust, vernauwing in de borst, gespannen spieren, een toegeknepen keel. Inderdaad: stress.

Wat is stress?

Stress is een reactie van lichaam en geest op een waargenomen dreiging. Deze reactie zet ons aan tot actie: vluchten, vechten of bevriezen (fight, flight or freeze), en in specifieke gevallen ook tot beschermen van en steun zoeken bij anderen (tend & befriend). Het is dus een beschermingsmechanisme en brengt ons in beweging om ons aan te passen aan onze omgeving (adaptatie).

Hoe werkt stress?

De stressreactie begint in de hersenen, om precies te zijn in een hersengebiedje dat de amygdala heet. Dat gebied scant zintuiglijke indrukken op gevaar. Zodra er een indruk is die lijkt op iets dat eerder gevaarlijk was, slaat de amygdala alarm. Meteen komen er allerlei hormonen en andere stoffen vrij en gaan er signalen door de zenuwen naar organen en lichaamsdelen. Nog voor je het “gevaar” bewust hebt waargenomen, staan je lichaam en geest al in de actiemodus. 

Symptomen

Stress uit zich op heel veel manieren, en het is niet altijd duidelijk dat dit de oorzaak is. Het verschilt van persoon tot persoon welke symptomen het meest op de voorgrond treden. Let op: veel van deze symptomen kunnen ook een andere oorzaak hebben. Raadpleeg in geval van twijfel altijd een arts.

Je kunt de symptomen beter begrijpen als je weet waar ze vandaan komen. Zoals je al weet, maakt de stressreactie ons klaar voor actie. Dat betekent dat er veel bloed naar de spieren gaat en de spierspanning toeneemt. De hersenen krijgen juist minder bloed (licht in het hoofd, duizelig). Ook de spijsvertering wordt afgeschaald; het lichaam kan de neiging hebben om de inhoud van maag en darmen te lozen (misselijkheid, rommelbuik, vaak plassen). Ook het immuunsysteem gaat op een laag pitje.

Hoeveel stress is gezond?

De stressreactie is erop gericht om ons te laten overleven in gevaarlijke situaties. Daar is niks mis mee. Dankzij de stressreactie kunnen we in plotselinge gevaarlijke situaties adequaat reageren. Wanneer we daarna in veiligheid zijn, ontspannen we weer. Zelfs als dit een paar keer per dag gebeurt, is er niets aan de hand.

Maar het zijn niet alleen gevaren van buiten die de stressreactie triggeren: ook gedachten kunnen dat. Denk maar aan iets waar je liever niet aan denkt. En nog vervelender: als we onder invloed zijn van stress, komen er meer gedachten op die we als stressvol ervaren. Als we niet uitkijken, blijven we hangen in een vicieuze cirkel. 

Hoe langer de stressreactie actief blijft, hoe ongezonder het wordt. Denk maar eens aan een periode waarin je voor enkele uren, dagen of zelfs weken stress hebt ervaren. Bijvoorbeeld een examenperiode, een slepend conflict, een relatiebreuk of scheiding. Zulke chronische stress is heel naar en uitputtend. En ongezond!

Gevolgen van chronische stress

• We zagen al dat de spijsvertering verandert door stress. Wat er gebeurt is dat het lichaam behoefte krijgt aan snelle suikers. De vetverbranding gaat juist omlaag. Chronische stress zorgt er dus voor dat we ongezond gaan eten en dikker worden. Chronische stress is een factor in het ontstaan van diabetes type 2.
• Door de onderdrukking van het immuunsysteem worden virussen, bacteriën en ongezonde cellen minder snel en minder grondig opgeruimd. We lopen dus een groter risico op infecties en uiteindelijk zelfs op kanker. 
• De stressreactie zorgt ervoor dat we ons focussen op problemen. Chronische stress maakt dat we langzaamaan alleen nog maar problemen zien. We hebben steeds minder de beschikking over onze hogere hersenfuncties, zoals plannen, sociaal gedrag en creativiteit. Zo is chronische stress een factor in het ontstaan van depressie en ander psychisch leed.

Wat helpt tegen stress? 

Stress is een veelzijdig en tamelijk ingewikkeld fenomeen. Er is niet één remedie die altijd en voor iedereen werkt. Bovendien: stress hoort bij het leven, het is onvermijdelijk en ook helemaal geen ramp. Maar als je vindt dat het wel een tandje minder mag, dan kun je bijvoorbeeld het volgende in gedachten houden.

Bewegen – We zagen al dat de stressreactie het lichaam voorbereidt op actie. Als je acute stress hebt, is lichamelijke activiteit een heel goed idee. Even opstaan, een rondje lopen of eenvoudige lichamelijke oefeningen kunnen al helpen. Nog beter is om een stuk te gaan wandelen of te sporten. Door beweging vermindert de stressreactie.

Aandacht – Een belangrijke bron van stress zijn onze gedachten. In ons hoofd kunnen we van relatief kleine dingen een groot probleem maken. De stress die dat oplevert, houdt zichzelf in stand. Het kan helpen om je aandacht te verleggen naar iets anders. Of je kunt gewaar zijn van het proces van denken, en je zo losmaken uit de inhoud.

Mild zijn voor jezelf – We zijn vaak erg streng voor onszelf, zeker als we stress ervaren. We moeten van alles en geven onszelf op de kop als het niet snel of goed genoeg gaat. We vergeten dan even dat zo’n omgang met jezelf de stress alleen maar vergroot. Hoe strenger je jezelf toespreekt, hoe stroever de dingen gaan. In plaats daarvan is het behulpzaam om te leren accepteren wat er nu is en van daaruit te handelen. Alsof je je eigen beste vriend bent!

Therapie en coaching

Als je bij mij in de praktijk komt met stressgerelateerde klachten ben je op de juiste plek. In therapie pak je blokkades en obstakels in je binnenwereld aan; door middel van coaching leer je die innerlijke vrijheid vervolgens benutten in de buitenwereld.

Heb jij last van stress en wil je weten hoe je daarmee om kunt gaan? Plan vandaag nog een intake!