Mindfulness

Mindfulness betekent opmerken wat er nu is, vriendelijk, zonder oordeel en zonder het te veranderen. Het wordt ook wel opmerkzaamheid of aandachtigheid genoemd. Als we leren om vriendelijk aanwezig te zijn bij wat zich aandient, hebben we meer innerlijke ruimte om ermee om te gaan – we hebben er minder last van.

Het begrip mindfulness zelf heeft de afgelopen jaren nogal wat aandacht gekregen. Misschien heb je er een bepaald beeld bij (“het is zweverig”), of voel je er zelfs weerstand tegen (“het is onzin, ik moet er niks van hebben!”). Maar mindfulness is niet iets exotisch of spiritueels. Integendeel.

Wat is mindfulness?

Het woord zegt het eigenlijk al: je hele mind ‘vullen’ met dat waar je mee bezig bent. Of een beetje alledaagser uitgedrukt: helemaal aanwezig zijn bij wat je nu ervaart. Als je bijvoorbeeld mindful de afwas doet, dan voel je het water tegen je handen, de temperatuur, de hardheid van de borden, de zachtheid van de spons, hoe je spieren in je armen en handen zich spannen om te wassen en het bord naar het droogrek te tillen.

Je bent niet bezig met allerlei gedachten, bijvoorbeeld over wat die collega vanmiddag zei of wat je morgen gaat doen. Dan ben je namelijk niet hier, maar bezig met de toekomst of het verleden. Je kunt wel opmerken dát er gedachten zijn, zonder je bezig te houden met de inhoud. Een gedachte over verleden of toekomst ervaar je immers hier en nu.

Het is overigens geen probleem als er gedachten opkomen, want gedachten produceren is nu eenmaal wat de geest doet. Als je dat merkt, heb je de keuze: je kunt mindful observeren hoe die gedachten zich ontvouwen, of je geeft er geen aandacht aan en richt je weer op het afwassen (of wat je ook aan het doen was).

Hoe werkt mindfulness?

Als je op deze manier opmerkzaamheid beoefent, observeer je wat er van moment tot moment gebeurt zonder oordeel. Als er een onprettige indruk voorbij komt, bijvoorbeeld een hard geluid of een nare geur, dan merk je op dat dat er is, en je ziet dat de geest er onmiddellijk op reageert. Er komt bijvoorbeeld irritatie op, afkeurende gedachten, of de neiging om je neus dicht te knijpen. Dat kun je vervolgens ook weer opmerken zonder oordeel – en zonder ernaar te handelen. En je ziet: het nare geluid gaat voorbij, de stank verdwijnt, de boosheid zakt, de neiging om je neus dicht te knijpen is maar een flits. Eigenlijk was er niet zo veel aan de hand. Dankzij onze opmerkzaamheid hebben we ons niet te druk gemaakt. Mindfulness reduceert stress en draagt bij aan rust en vrede.

Voordelen van mindfulness

Door ons te oefenen in opmerkzaamheid of mindfulness leren we de dingen zien zoals ze zijn. We creëren innerlijke ruimte, waarin we niet meteen hoeven reageren op zintuiglijke indrukken, emoties en gedachten. We ontdekken op een heel diep niveau dat alles tijdelijk is en vanzelf voorbij gaat. Langzaamaan leren we de dingen meer te accepteren zoals ze nu eenmaal zijn. En dat scheelt een hele hoop stress.

Mindfulness helpt onder andere bij de volgende klachten en problemen:

Het wordt niet vaak benoemd, maar mindfulness, of milde, vriendelijke aandacht, is een kernelement van veel coaching, counseling en therapie. 

Mindfulness based stress reduction

Mindfulness wordt vaak geassocieerd met mindfulness based stress reduction (MBSR). Dit is een training in opmerkzaamheid die is ontwikkeld door de Amerikaanse microbioloog Jon Kabat-Zinn. Het programma bestaat uit acht wekelijkse sessies en dagelijkse thuisoefening. Deelnemers leren nieuwsgierig te zijn naar hun eigen ervaring en die met vriendelijkheid, openheid en geduld te observeren.

Ik ben gecertificeerd MBSR-trainer; mijn diploma behaalde ik in 2019 aan het Instituut voor Mindfulness (IvM). Wil je meer weten over dit programma of ben je geïnteresseerd in een individuele training, groepstraining of een training binnen je bedrijf? Informeer naar de mogelijkheden!

Misverstanden over mindfulness

• Mensen denken weleens dat mindfulness betekent dat je alles maar laat gebeuren, dat je alles maar moet accepteren. Het tegenovergestelde is waar. Door opmerkzaamheid ontwikkel je je onderscheidingsvermogen. Je leert beter zien wat van jou is en wat van een ander; je leert beter zien waar je invloed op hebt en waarop niet. Je kunt dus veel gerichter je energie besteden – en loslaten waar je toch niks aan kunt doen.
• Een groot misverstand is het idee dat mindfulness betekent dat je geen gedachten mag hebben. Dat misverstand is een bron van veel narigheid: mensen gaan hun gedachten weg zitten duwen. Het gevolg is, dat ze juist meer stress en spanning krijgen. En ze hadden al zo veel! De realiteit is, dat onze geest nu eenmaal gedachten produceert. In de beoefening van mindfulness leren we om naar die gedachten te kijken als gebeurtenissen die komen en gaan. Een beetje zoals ook geluiden komen en gaan. We hebben er lang niet zo veel invloed op als we denken. Juist door dat hoofd laten kwekken zonder al dat geroezemoes “van ons” te maken, vinden we rust.
• “Mindfulness is zweverig”, “Je moet er spiritueel voor zijn en rare kleren dragen”, “Je gaat ervan geloven in afgoden, geesten en demonen”. Tja… het tegendeel is waar. Je kunt mindfulness vergelijken met tv kijken. Je zit zo ontspannen mogelijk en je volgt wat er gebeurt. In plaats van de tv observeer je wat er gebeurt in je lichaam en geest, van moment tot moment. Nu is er een gedachte, nu is er jeuk aan mijn neus, nu is er een gevoel van verveling, enzovoort. Mindfulness beoefenen is juist uit onze gedachtewereld stappen en contact maken met de rauwe realiteit van onze ervaring.

Wil je mindfulness leren beoefenen, bijvoorbeeld in de vorm van een mbsr-training, of als onderdeel van een coaching– of counselingtraject? Of wil je je beoefening aanscherpen of verdiepen? Neem vandaag nog contact op en plan een intake!