Uitstelgedrag of procrastinatie is het fenomeen dat je zonder het te willen een bepaalde taak alsmaar uitstelt. Misschien ga je andere klusjes doen of verlies je jezelf in afleiding zoeken, bijvoorbeeld Netflixen of op je telefoon zitten. Uiteindelijk moet je enorm haasten om de taak op tijd af te krijgen. Vervelend, want het kost heel veel energie.
Heb je wel eens dat je een belangrijke taak alsmaar uitstelt? Ergens wil je het wel doen, maar toch lukt het maar niet: telkens als je het probeert, ben je opeens iets heel anders aan het doen. Stofzuigen, de was doen, koken, sociale media, nieuws lezen, de hond uitlaten, wat dan ook – alleen dus niet die ene taak die je te doen had.
Klinkt bekend? Dit is wat we procrastinatie of uitstelgedrag noemen. Iedereen heeft er weleens mee te maken, en daar is niets mis mee. Maar hoe vaker het uitstelgedrag voorkomt en hoe langer aanhoudt, hoe vervelender de gevolgen worden. Immers: het kost steeds meer tijd en energie om taken te doen. Dingen komen niet op tijd af of je moet op het laatste moment keihard doorwerken. Mensen die veel procrastineren voelen zich vaak ongelukkig en ontevreden met zichzelf. Speelt dat in jouw leven? Dan vind je het wellicht interessant om te weten dat procrastinatie goed te behandelen is door een deskundige counselor.
Hoe werkt procrastinatie?
Mensen die last hebben van procrastinatie hebben vaak het gevoel dat het ze overkomt, dat ze door onzichtbare krachten worden gestuurd. In zekere zin klopt dat ook. Uitstelgedrag ontstaat omdat er onder de oppervlakte van je bewustzijn iets in de weg zit. Een deel van jou is gemotiveerd om nu aan de slag te gaan, maar er is een ander deel dat dat juist helemaal niet ziet zitten. Bijvoorbeeld omdat het spannend is om de taak uit te voeren, omdat er kans is dat het niet lukt, dat je faalt of dat er iets anders kan gebeuren dat je liever wilt vermijden. Omdat je je van dit deel niet of nauwelijks bewust bent, merk je ook niet dat het je aanzet tot andere activiteiten.
Tips tegen uitstelgedrag
Hoe kun je omgaan met procrastinatie? Er worden verschillende tips gegeven, waaronder:
- Verklein de taak: verdeel je taak in kleine stukjes en spreek met jezelf af dat nu alleen het eerste stukje hoeft.
- Structureer je tijd: zet een timer voor 25 minuten en neem daarna 5 minuten pauze. Doe dit vier keer achter elkaar, en neem dan een pauze van 30-45 minuten.
- Daag jezelf uit: stel “tussendeadlines” voor delen van de taak.
- Maak contact met jezelf: stel je open voor wat je allemaal voelt. Maak ruimte voor bijvoorbeeld onzekerheid en angst om te falen.
- Kom in het hier en nu: doe mindfulness– of yoga-oefeningen.
Procrastinatie aanpakken
Voor sommigen werken bovenstaande tips goed. Maar zeker als uitstelgedrag problematische vormen aanneemt, kun je veel sneller veel grotere stappen maken door met een counselor te werken aan het oplossen van je probleem.
In de integratieve aanpak die ik hanteer, kom je in contact met het deel of de delen in jou die tegenwerken. Vaak zijn dit beschermingsmechanismen die je in een eerder ontwikkelingsstadium hebben geholpen om door het leven te gaan. Maar nu helpen ze niet meer. In een kortdurend traject op maat integreer je deze delen in je persoonlijkheid, zodat ze je weer gaan helpen, en jij weer vrijheid hebt in hoe en wanneer je doet wat je wilt doen.