Stel je hoge eisen aan jezelf? Vind jij een 8 een onvoldoende? Is alleen het beste goed genoeg? Dan heb jij een neiging tot perfectionisme. Dat heeft natuurlijk voordelen: je presteert goed en je krijgt weinig kritiek van anderen. Maar wat als je jezelf voortdurend afkraakt, als je niet meer kunt ontspannen en al je niet van je successen kunt genieten? Stel je eens voor dat je goede prestaties kunt leveren zónder jezelf onder druk te hoeven zetten. Hoe lijkt je dat?
Een wat formele omschrijving van perfectionisme is: “Een obsessief verlangen om handelingen perfect uit te voeren”. Dat klinkt alsof het om een duidelijk afgebakend fenomeen gaat waarvan je eenvoudig kunt vaststellen of je het hebt of niet. Helaas is het niet zo simpel. De meeste mensen die de neiging tot perfectionisme hebben, zijn zich daar niet of nauwelijks van bewust. Zij zien niet dat zij zelf de lat zeer hoog leggen, omdat ze denken dat anderen dat ook doen, en dat anderen niets minder dan topprestaties van hen verwachten.
Faalangst
Mensen met een neiging tot perfectionisme merken vaak eerder de keerzijde ervan. Ze ervaren vaak nare gevoelens rond falen, tekortschieten, niet goed genoeg zijn. Ook leidt perfectionisme nogal eens tot uitstelgedrag en een gevoel verlamd te zijn, je niet kunnen zetten tot een taak. En tot slot komt ook faalangst vaak voor in het plaatje. Je wilt ten koste van alles vermijden dat je geen succes hebt, want iets in jouw gelooft dat dat heel erg is.
Aangeleerd gedrag
In tegenstelling tot wat je vaak hoort, is het niet zo dat je een perfectionist “bent”. Het gaat om aangeleerd gedrag. Ooit in je leven heb je ervaren dat je onaangename gevoelens kunt vermijden of voorkomen door de lat heel hoog te leggen voor jezelf. Sindsdien is dit iets wat je doet. Of liever: iets in jou doet dit, met de beste bedoelingen, maar ook met een hoop negatieve gevolgen voor jou. Dat impliceert dat je dus ook wat anders zou kunnen doen, ook al weet je nu nog niet wat en hoe precies.
Vicieuze cirkel
Met perfectionisme op zich is niet zo veel mis. Het kan je helpen om goede prestaties te leveren, aandacht te hebben voor details. Maar het kan ook doorslaan. Dan ervaar je stress, faalangst, een gebrek aan eigenwaarde of zelfvertrouwen, procrastinatie of ‘writer’s block‘. Je besteedt onnodig veel tijd en energie aan taken, raakt verstrikt in een vicieuze cirkel van stress en onvermogen en je kunt zelfs het risico lopen op burn-out.
Plezier
Of je nu denkt dat je perfectionistische neigingen hebt of niet, als je je herkent in het bovenstaande, weet dan dat het ook anders kan. Perfectionisme is ten diepste een vermijdingsstrategie. Wanneer je geen energie meer hoeft te besteden aan het vermijden van iets, waarvan je nu misschien nog niet zo goed weet wat dat is, dan heb je meer ruimte en energie om te besteden aan de taak die je te doen hebt. Het is dus mogelijk om met een fractie van de inspanning een minstens zo goed resultaat te boeken – en meer plezier te ervaren aan het doen ervan en tevreden te zijn met het resultaat. Hoe lijkt je dat?
Perfectionisme aanpakken
Door middel van integratieve therapie of hypnotherapie kun je perfectionisme doeltreffend aanpakken. Je gaat direct in de binnenwereld aan de slag om te doen wat nodig is, zodat je je energie en je kwaliteiten nog beter kunt benutten, en alle onprettige bijverschijnselen kunt loslaten.